A. LÍ THUYẾT
I- THÀNH PHẦN CẤU TẠO CỦA NGUYÊN TỬ

- Nguyên tử gồm 2 thành phần chính là hạt nhân và vỏ hạt.

- Do nguyên tử trung hòa về điện nên số p = số e (Nguyên tử : số e = số p, Ion : số e ≠ số p).

II- KÍCH THƯỚC VÀ KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ

1. Kích thước

- Đường kính nguyên tử khoảng 10^-10 m và của hạt nhân khoảng 10^-14 m.

 2. Khối lượng

-  Khối lượng của nguyên tử tập trung chủ yếu ở hạt nhân (vì khối lượng của e rất nhỏ bé). Do đó một cách gần đúng có thể coi khối lượng nguyên tử là khối lượng của hạt nhân.

-  Đơn vị khối lượng nguyên tử : kí hiệu là u.

-  1 u bằng $\frac{1}{12}$ khối lượng của một nguyên tử đồng vị cacbon-12( ₁₂C).

-  Khối lượng của nguyên tử cacbon là

 19,9265.10-²⁷kg.

 1u=$\frac{19,9265.{10}^{-27}}{12}$  = 1,6605.10^-27kg

-  Khối lượng của 1 nguyên tử hiđro là:

  1,008.6,022.10⁻²³ = 0,16738.10^-23 g

                                = 1,6738.10^-27 kg ~ 1u

Bảng 1-Khối lượng và điện tích của các hạt cấu tạo nên nguyên tử

B. BÀI TẬP

Dạng 1: Bài tập thành phần nguyên tử

VD 1: Hạt nhân của hầu hết các nguyên tử do các loại hạt sau cấu tạo nên
A. electron, proton và nơtron                                                       

B. electron và nơtron

C. proton và nơtron                                                                   

D. electron và proton

Đáp án C

VD 2: Một nguyên tử được đặc trưng cơ bản bằng
A. Số proton và điện tích hạt nhân                                               B. Số proton và số electron
C. Số khối A và số nơtron                                                            D. Số khối A và điện tích hạt nhân

Đáp án D

VD 3:Nguyên tố hóa học bao gồm các nguyên tử:
A. Có cùng số khối A                                                                   B. Có cùng số proton
C. Có cùng số nơtron                                                                   D. Có cùng số proton và số nơtron

Đáp án B

VD 4: Điều khẳng định nào sau đây là sai ?

A. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo nên bởi các hạt proton, electron, nơtron.

B. Trong nguyên tử số hạt proton bằng số hạt electron.

C. Số khối A là tổng số proton (Z) và tổng số nơtron (N).

D. Nguyên tử được cấu tạo nên bởi các hạt proton, electron, nơtron.

Đáp án A.

Dạng 2: Tìm số p, n, e - viết kí hiệu nguyên tử.

Ngtử X có số hạt ( p, n,e ) nhận thêm a electron             →        Ion X^a- có số hạt là ( p, n, e + a)

Ngtử Y có số hạt (p, n, e) nhường (cho) b electron          →        Ion Y^b+ có số hạt là ( p, n, e - b)

VD 1:Nguyên tử của nguyên tố X có tổng số hạt là 40 .Tổng số hạt mang điện nhiều hơn tổng số hạt không mang điện là 12 hạt .Nguyên tố X có số khối là :

A.  27                                       B. 26                                     C. 28                                        D. 23

Hướng dẫn giải

Ta có:

Tổng số hạt là: 2Z + N = 40

Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 12: 2Z - N = 12

=> Z= 13 , N = 14 => A = Z + N = 27