I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN HOẶC ĐOẠN TRÍCH

*  Đọc các đề và trả lời câu hỏi ( SGK/65)

- Các đề bài trên nêu ra những vấn đề cần nghị luận  về nhân vật, cốt truyện, về một nội dung chủ đề trong tác phẩm truyên ( hoặc đoạn trích)

- Các từ suy nghĩ, phân tích trong đề bài cũng chính là yêu cầu của đề bài . Đề yêu cầu phân tích để từ đó đưa ra nhận xét, nhận định đề bài yêu cầu Còn suy nghĩ là sau khi phân tích và nhận xét để nêu lên suy nghĩ của cá nhân về vấn đề cần được nghị luận.

II. CÁC BƯỚC LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN HOẶC ĐOẠN TRÍCH

Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý: Xác định được rõ trọng tâm yêu cầu của đề bài và tự đặt ra những câu hỏi mình cần phải triển khai những ý gì trong đề bài này ( Tự đặt ra những câu hỏi)

Bước 2: Lập dàn bài : đầy đủ 3 phần, tìm và sắp xếp ý cho từng phấn mở bài, thân bài và kết bài.

Bước 3: Viết bài: Dựa vào phần dàn bài để viết thành bài văn hoàn chỉnh theo cách diễn đạt riêng của bản thân

Bước 4: Đọc lại bài hát và sửa chữa

(*) Đề bài: Suy nghĩ về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn “ Làng” của Kim Lân

1. Tìm hiểu đề và tìm ý

- Đề yêu cầu nêu những suy nghĩ về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn làng của Kim Lân

+ Cần nêu được tình yêu làng quyện với lòng yêu nước ở nhân vật này, một nét rất mới trong đời sống tinh thần của người nông dân trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

- Tìm ý:

+ Cái gì là nét nổi bật ở nhân vật ông Hai?

+ Tình yêu làng, yêu nước được hào quyện vào nhau như thế nào? Được bộc lộ trong tình huống nào? Tình cảm ấy có tác dụng như thế nào trong hoàn cảnh lúc bấy giờ?( thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp)

+ Những chi tiết nghệ thuật nào chứng tỏ một cách sinh động , thú vị  tình yêu làng và lòng yêu nước của ông Hai( về cử chỉ, hành động, lời nói...)

2. Lập dàn bài

a. Mở bài

- Giới thiệu truyện ngắn Làng của Kim Lân và nhân vật ông hai- một trong những nhân vật thành công bậc nhất của văn học thời kì kháng chiến chống Pháp.

b. Thân bài: Triển khai các nhận định về tình yêu làng , yêu nước của nhân vật ông Hai và đặc sắc nghệ thuật của nhà văn

- Tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai là tình cảm nổi bật và xuyê n suốt toàn câu chuyện

+ Chi tiết đi tản cư nhớ làng

+ Theo dõi tin tức kháng chiến

+ Tâm trạng khi nghe tin đồn làng Chợ Dầu theo Tây

+ Tâm trạng khi tin đồn được cải chính

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật

+ Chọn tình huống tin đồn thất thiệt để thể hiện nhân vật

+ Các chi tiết miêu tả nhân vật

+ Các hình thức trần thuật ( đối thoại, độc thoại...)

c. Kết bài

- Sức hấp dẫn của hình tượng nhân vật . Thành công của nhà văn khi xây dựng nhân vật ông Hai.

3. Viết bài

a. Mở bài

Nên giới thiệu ngắn gọn truyện ngắn Làng và nhân vật ông Hai, đặc biệt cần nêu được vấn đề mình sẽ phân tích: tình yêu làng và lòng yêu nước chính là vẻ đẹp nổi bật của nhân vật ông Hai được nhà văn thể hiện sinh động trong truyện ngắn này. Có thể mở bài theo nhiều cách khác nhau, sau đây là một số gợi ý.

- Đi từ khái quát đến cụ thể (từ nhà văn đến tác phẩm và nhân vật)

  Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Kim Lân là một gương mặt độc đáo. Do hoàn cảnh sống của mình, ông am hiểu sâu sắc sinh hoạt, tâm lí của người nông dân. Kim Lân được xem là nhà văn của nông thôn, của người nông dân quê Việt Nam với những truyện ngắn đặc sắc nhất của Kim Lân. Tác phẩm này được viết trong thời kì đầu kháng chiến chống Pháp, thể hiện một cách sinh động vẻ đẹp của tình yêu làng, lòng yêu nước ở người nông dân. Ai đến với Làng, chắc khó quên được được ông Hai- một nhân vật nông dân mang những nét đẹpthật đáng yêu qua ngòi bút khắc họa tài tình của Kim Lân.

-  Nêu trực tiếp những suy nghĩ của người viết:

  Tình yêu làng, sự gắn bó với nơi chôn rau cắt rốn vốn là một tình cảm sâu nặng ở con người Việt Nam nói chung, đặc biệt ở người nông dân nói riêng. Lịch sử văn học từng xây dựng thành công nhiều nhân vật mang tình cảm đáng quý ấy. Nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân là một trong những trường hợp tiêu biểu như thế.

b. Thân bài

Lần lượt trình bày những luận điểm về nhân vật ông Hai theo dàn bài. Trong quá trình viết phần này, cần chú ý:

- Nêu rõ các nhận xét, ý kiến của mình về tình yêu làng, lòng yêu nước của nhân vật ông Hai, về cách thể hiện đặc sắc của Kim Lân.

- Ở từng luận điểm, cần có sự phân tích, chứng minh cụ thể chính xác bằng những dẫn chứng trong tác phẩm ( về tâm trạng, suy nghĩ, lời nói, cử chỉ, hành động, thái độ của ông Hai đối với các nhân vật khác...)

- Giữa các luận điểm, đoạn văn cần có sự liên kết, chuyển tiếp.

c. Kết bài

   Ông Hai trong Làng là một nhân vật tạo ấn tượng sâu sắc đối với độc giả. Qua truyện ngắn này, bằng những tình huống, chi tiết chân thực, thú vị, bằng nghệ thuật miêu tả tâm lí sinh động, Kim Lân đã đem đến cho chúng ta một hình tượng hấp dẫn về người nông dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Tình thiết tha, sự gắn bó sâu nặng với làng quê, đất nước của nhân vật ông hai luôn luôn có ý nghĩa giáo dục thấm thía đối với các thế hệ bạn đọc.

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa

- Đọc lại các phần Mở bài, Thân bài, kết bài xem có phù hợp với vấn đề nghị luận, với dàn bài không, giữa các phần có sự liên kết hợp lí chưa. Sửa chữa bài viết cho hoàn chỉnh.

(*) Đề bài: Suy nghĩ của em về truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao

(1) Tìm hiểu đề và tìm ý

- Đề yêu cầu nêu suy nghĩ về truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao

- Tìm ý:

+ Truyện ngắn này nói về nội dung gì? ( đề tài, chủ đề)

+ Điều gì làm em suy nghĩ sau khi đọc xong tác phẩm này? Về nhân vật Lão Hạc, về ông giáo, về bà vợ của ông giáo, về xã hội Việt Nam đương thời?

+ Nghệ thuật xây dựng nên thành công của tác phẩm Lão Hạc?

(2) Lập dàn ý

a. Mở bài

- Mở bài gián tiếp: giới thiệu tác giả Nam Cao, tác phẩm "Lão Hạc", sau đó khái quát về nội dung, chủ đề với những giá trị khiến cho chúng ta ấn tượng và suy nghĩ

b. Thân bài

- Chủ đề, nội dung tác phẩm: viết về đời sống của người dân trước thời kì kháng chiến chống Pháp, xoay quanh cuộc sống cụ thể của một số nhân vật

+ Nhân vật chính (lão Hạc)

+ Một số nhân vật phụ khác (ông giáo, vợ ông giáo, Binh Chức)

- Nghệ thuật làm nên thành công của tác phẩm

+ Tình huống truyện éo le

+ Miêu tả diễn biến nội tâm nhân vật ông giáo

+ Xây dựng đối thoại, độc thoại nội tâm...

c. Kết bài

- Giá trị nội dung tư tưởng của tác phẩm

- Tấm lòng, tinh thần nhân đạo của nhà văn

(3) Viết bài